Nói đến kiến trúc sư Mai Quý, không chỉ đồng hương Yên Thành mà rất nhiều người dân thành phố biển Vũng Tàu đều biết đến và ngưỡng mộ, trân quý.
Kiến trúc sư Mai Quý sinh ra trong một gia đình thuần nông ở vùng chiếm trũng Long Thành phía nam của huyện Yên Thành. Tuổi thơ lam lũ, nhọc nhằn trong cuộc sống mưu sinh, ông rất cần cù và chịu thương chịu khó. Với bản tính thông minh năng động có ý chí nghị lực nên có thời kỳ, ông theo anh trai ra tận Quỳnh Lưu ôn luyện văn hóa dù chưa biết để làm gì. Đến tuổi trăng tròn, ông theo gia đình ly quê lên xã Quang Thành khai hoang tạo cuộc sống mới. Ở đó, còn là đi theo tiếng gọi của tình yêu người con gái làng đã đi khai hoang trước đó. Ông muốn gần người con gái mà mình đã nặng lòng yêu thương chứ không muốn cảnh như “Ngưu Lang Chức Nữ”. Có lẽ cảm phục tấm lòng kiên định thủy chung của “Ngưu Lang – Mai Quý” mà nàng “Chức Nữ – Thúy Ngận” đã nên duyên chồng vợ. Đây cũng là động lực để ông không quản ngại khó khăn, cố gắng học tập dù những năm đó thiếu thốn mọi bề.
Vợ chồng kiến trúc sư Mai Quý và bà Trần Thị Ngận
Năm 1965, ông lặn lội ra Hà Nội thi đại học và đậu ngay vào trường Đại học kiến trúc Hà Nội với số điểm rất cao. Suốt những năm học đại học, ông thuộc top đầu sinh viên xuất sắc. Ông được giữ lại trường làm giảng viên. Như chúng ta đã biết với bản tính cần cù, nghị lực bác vừa làm giảng viên đại học còn thiết kế công trình cho các cơ quan khi có yêu cầu. Điển hình trong cuộc thi kiến trúc khu nhà tập thể cho nhà máy giấy Bãi Bằng, Phú Thọ tổ chức cuộc thi thiết kế xây dựng, Bản thuyết trình thiết kế của ông đạt kết quả cao nhất và được vinh danh, sử dụng vào thực tế. Đó cũng là cách làm thêm khoa học, trí tuệ để ông có thêm thu nhập, nuôi các con khôn lớn trưởng thành.
Cơ duyên tình cờ ông được điều vào Đặc khu Vũng Tàu – Côn Đảo. Từ đây, ông đã có nhiều đóng góp trong quy hoạch đô thị, tạo nên dáng hình thành phố biển xinh đẹp và hiện đại như hôm nay. Ai đã từng đến công viên Bãi Trước đều thích thú và ngưỡng mộ, với tầm nhìn khoa học địa hình núi biển của công viên ông đã phác thảo và đưa hình ảnh dự án cụ thể để thực thi trọn vẹn. Công viên dạng hình trăng khuyết tạo dáng một con thuyền bồng bềnh ven bãi Tầm Dương (còn gọi là Bãi Trước), con thuyền công viên nối liền từ núi Tương Kỳ (núi Lớn) sang núi Tao Phùng (núi Nhỏ) mọi người đi dạo dưới một rừng dừa mát rượi ven bờ biển Tầm Dương. Vừa dạo bộ vừa nghe sóng biển rì rào, ngắm tàu thuyền ra khơi vào bãi cảm thấy thư thái lâng lâng, phóng tầm mắt ngắm đảo nhỏ Rù Rì thơ mộng, nghe nhạc nước xôn xao, ngắm tòa Bạch Dinh thơm mát mùi hoa sứ trắng. Đó là những công trình di tích lịch sử mà kiến trúc sư Mai Quý từng thiết kế, tôn tạo, duy trì.
Một số công trình tiêu biểu như Tượng đài Liệt sĩ của tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu – nơi ghi công các anh hùng liệt sỹ; kiến trúc nổi bật ở Hồ Tràm, trận địa pháo cổ Vũng Tàu, … đều có tâm huyết và trí tuệ của kiến trúc sư Mai Quý trong thời kỳ ông làm Giám đốc phân hiệu trường Đại học kiến trúc Hà Nội tại tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
Ai đã từng gặp tiếp xúc với kiến trúc sư Mai Quý đều trầm trồ ấn tượng đẹp với khuôn mặt phúc hậu, hiền từ, cặp mắt đen, đẹp, sắc nét với cái nhìn thân thiện dễ gần. Đặc biệt ngắm mái tóc bồng bềnh bạc trắng, tôi cảm tưởng ông như một cây đàn ghi ta cổ điển với những âm thanh trầm bổng, sâu lắng, bay bổng và phiêu linh. Nó như những công trình kiến trúc mà ông đã tạo dựng và thiết kế ở Vũng Tàu và miền Đông Nam Bộ. Những công trình kiến trúc của ông như một vườn hoa đủ màu sắc.
Cả 4 người con của kiến trúc sư Mai Quý đều nối nghiệp cha, tốt nghiệp đại học kiến trúc trong và ngoài nước. Đó là Mai Văn Hóa, Mai Trung Hưng, Mai Đức Thịnh, Mai Hùng Cường đã trở thành kiến trúc sư danh tiếng tại thành phố biển Vũng Tàu. Anh Mai Văn Hóa, người con trai đầu của ông hiện đang là Giám đốc công ty TNHH kiến trúc miền Đông. Anh là con người thông minh, hiền lành, đức độ, giàu lòng nhân ái, nặng tình với quê hương…và là một trong những nhà tài trợ chính, thường xuyên cho hội đồng hương Yên Thành tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Chính nhờ tấm lòng thơm thảo của gia đình anh mà hội đồng hương Yên Thành thực hiện được nhiều hoạt động “nhân ái, nghĩa tình” với bà con quê hương khi gặp khó khăn, bệnh tật…
Kiến trúc sư Mai Trung Hưng – người con trai thứ hai của gia đình kiến trúc sư Mai Quý đã thiết kế và trao tặng logo hội đồng hương trong dịp kỷ niệm 30 năm thành lập. Bài hát “Nơi tôi muốn về” và “Tự hào Yên Thành quê ta” của anh đã được Ban chấp hành và bà con đồng hương chọn làm nhạc nền của bộ phim “Hội đồng hương huyện Yên Thành tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu- 30 năm hoạt động nghĩa tình” và bài hát truyền thống của hội đồng hương Yên Thành. Dù rất bận với với công việc chuyên môn là Phó giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, nhưng với tình cảm tâm huyết, trách nhiệm với quê hương, anh đã tham gia Ban chấp hành để cùng mọi người gánh vác trách nhiệm xây dựng phong trào hội đồng hương. Là một người có uy tín, trí tuệ, nên anh đã thu hút, lôi cuốn được rất nhiều người con quê hương tham gia, ủng hộ…
Noi gương cha mẹ và hai anh, kiến trúc sư Mai Đức Thịnh – người con thứ ba của gia đình kiến trúc sư Mai Quý luôn là hội viên sôi nổi, tích cực tham gia các hoạt động của hội đồng hương.
Kiến trúc sư Mai Hùng Cường – người con trai út của gia đình tốt nghiệp chuyên ngành Kiến trúc tại một trường đại học ở nước Anh. Chính anh đã cùng kỹ sư Đinh Trọng Cương (quê xã Hồng Thành) cùng thiết kế, vận hành Trang thông tin điện tử của hội đồng hương Yên Thành tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và hiện là thành viên Quản trị mạng của Trang tin nội bộ…
Gia đình Kiến trúc sư Mai Quý – Trần Thị Ngận
Mến mộ và trân quý gia đình kiến trúc sư Mai Quý, ông Lai Huyền – một nhà thơ của quê lúa Yên Thành đã viết:
“Rồng vàng tỏa sáng hào quang
Địa Linh nhân kiệt bảng vàng gia phong
Thịnh – Hưng kiến trúc tâm lòng
Cha truyền con nối thành công tuyệt vời.”
Mùa xuân 2023, kiến trúc sư Mai Quý bước sang tuổi 80, Hội đồng hương quê chúc mừng và tặng ông bài thơ
“Bát thập niên xuân (tuổi 80) đẹp sáng gương
Là kiến trúc sư những công trường
Tài cao đức độ gương tỏa sáng
Cây cao bóng cả tính khiêm nhường
Kính bác an nhiên giữa đời thường
Cháu con hiếu thảo trọn yêu thương
Ấm áp gia đình tràn hạnh phúc
Tứ đại đồng đường thọ khang vinh.
Vũng Tàu 01-01-2023
Nguyễn Nhuận